Eind augustus trekt Post Factum naar Écaussinnes in de provincie Henegouwen. In Vlaanderen is deze plek waarschijnlijk redelijk onbekend maar eigenlijk is het een historisch pareltje. De gemeente ligt tussen Nijvel, Braine-le-Comte, La Louvière en Bergen. Écaussinnes is het resultaat van een fusie van drie dorpen: Écaussinnes-d’Enghien, Écaussinnes-Lalaing en Marche-lez-Écaussinnes. De Sennette, de kleine rivier die de gemeente doorkruist, vormt de natuurlijke scheiding tussen het hertogdom Brabant en het graafschap Henegouwen. In de streek krioelt het dan ook van de burchten en kastelen. Wij focussen ons op de burcht van Écaussinnes-Lalaing en zijn omgeving.
Écaussinnes-Lalaing
Het historische dorpje Écaussinnes-Lalaing wordt gedomineerd door een grote burcht die rond de 12de -13de eeuw gebouwd werd op een rotspunt boven de Sennette. Deze burcht speelde een strategische rol in de Région du Centre, een vaak betwist gebied tussen Frankrijk en de vorsten van onze gewesten.
In 751 werd de heerlijkheid Écaussinnes opgericht. Pas In de 13de eeuw werd die entiteit gesplitst in Écaussinnes-Saint-Remy en Écaussinnes-Sainte-Aldegonde, zo verwijzend naar de patroonheiligen van de twee kerken. De rivier Sennette diende als scheidingslijn. Het woord ‘Écaussinnes’ zou van het Latijnse “scalcina” komen wat “kalksteen” betekent. Later werd er gesproken van Écaussinnes-Lalaing en Écaussinnes-d’Enghien. Deze namen zijn afgeleid van twee adellijke families die er in de middeleeuwen de plak zwaaiden. Enerzijds was er het land van Écaussinnes-Lalaing dat via een huwelijk in handen kwam van Simon de Lalaing (+ 1386), heer van Quiévrain en Grootbaljuw van Henegouwen. Hij verkreeg dit land via zijn huwelijk met Jeanne du Roeulx, vrouwe van Écaussinnes, die dit gebied als bruidsschat meebracht. Anderzijds was er het land van Écaussinnes-d’Enghien (of destijds ook La Follie genoemd) en dat in handen kwam van Bernard d’Orley (+ 1492) na zijn huwelijk met Françoise d’Argenteau, dochter van Renaud d’Argenteau (heer van Houffalize) en Jeanne d’Enghien (vrouwe van Follie).
De burcht van Écaussinnes-Lalaing
De burcht werd in de 12de eeuw gebouwd om het graafschap Henegouwen te verdedigen tegen zijn buren. De familie die deze burcht liet bouwen, noemde zich “d’Écaussinnes”. Zoals hierboven reeds beschreven kwam het domein daarna via huwelijken in handen van andere gekende adellijke families zoals de Lalaings, de Croÿs en Van der Burchs. In 1624 verkochten Marguerite de Lalaing, dame d’Écaussinnes, en haar echtgenoot graaf Florent de Berlaymont de heerlijkheid aan de familie van der Burch die er bleef tot in 1854. Deze familie Van der Burch is een van de oudste adellijke geslachten van België waarvan leden sinds 1816 tot de moderne Belgische adel behoorden. Na een periode van verloedering werd het in 1928 door een latere afstammeling uit die familie, Adrien van der Burch, teruggekocht. Het was deze laatste graaf Van der Burch die het kasteel restaureerde. Sinds 1990 is dit geslacht in mannelijke lijn ondertussen uitgestorven.
In de gerestaureerde burcht zijn er historische meubels en wapens te zien, naast een kerker, een gotische kapel en een 15de-eeuwse keuken. De hoenderhof behield een deel van zijn oorspronkelijke ommuring en zijn portaaltoren. De westelijke vierkante toren en de halfronde toren dateren uit de 14de eeuw, de kapel uit het einde van de 15de eeuw, de zuidelijke vleugel en de portaaltoren uit de 17de-18de eeuw en de prachtige moestuin uit de 18de eeuw.
In de Eerste Wereldoorlog gebruikten de Duitsers het kasteel als kazerne, gevangenis, munitiedepot en ziekenhuis. Ook de Tweede Wereldoorlog liet zijn sporen na. Het was in dit kasteel dat de Brusselse burgemeester Joseph Vandemeulebroek ondergedoken zat van 1943 tot en met de bevrijding van Brussel nadat hij in 1941 door de Duitsers was afgezet. Graaf Adrien van der Burch had maar één zoon, graaf Yves van der Burch, die op 16 maart 1945 stierf in het concentratiekamp van Plattling dat afhing van het concentratiekamp van Flossenbürg.
Na het bezoek aan het kasteel met een (Franstalige) gids staat er een wandeling in de buurt van het kasteel op het programma. We nemen jullie op sleeptouw voor onder andere een bezoek aan de kerk van Sint-Aldegonde. De bouw van deze kerk begon in 1501 in opdracht van Michel De Croÿ. Naast zijn renaissancistische cenotaaf bevinden zich verschillende oude grafstenen in de kerk, onder meer van Blandina Rubens, zus van Pieter Paul Rubens. Wie meer wil te weten komen over al deze figuren en hun band met de geschiedenis van Ecaussines is hartelijk welkom op 28 augustus.
Carine De Vos